Ünye Adı

         Ordu’nun ilçesi. İlk Çağda Oinoe adını taşıyordu. Şaraplarıyla ünlü bir kentti. Bazı kaynaklara göre, 1453 yılında, Osmanlı padişahı Mehmed tarafından Osmanlı egemenlik alanına alınınca Romalı şairler, “Gelmez oldu artık Ünye’nin şarapları” diye yakınmışlardır. Bu açıdan, Eski Yunanca oine (üzüm bağı) ve oinos (şarap) sözleri bulunuyordu. Eski Anadolu Dillerinde de bu sözün arkaik şekilleriyle karşılaşılıyordu. Söz gelimi, Luwicede wiana (şarap) sözü bulunuyordu. Tüm bunlar bir yana,Ünye topografik olarak bir yamaçta kuruludur. Deniz kıyısındaki bu belirgin yamaç Ünye‘ye doğal bir güzellik kazandırmış. Bu açıdan, Ünye adı Hellence anaia (yamaç) sözüyle de yakın foneme sahiptir. Bu söz, birtakım yer adlarında son ek olarak belirmektedir. Örneğin,  Gölenye, Belenye ve Evrenye adlarındaki –enye son ekinin Hellence anaia (yamaç) sözünden dönüşmüş olduğu anlaşılmaktadır. Hiç olmazsa bu tür yer adlarından bir kısmının adı geçen Hellence sözle irtibatlı olması mümkündür. Eğer bağcılık kentin kuruluşundan sonraları yapılmaya başlanmışsa, bu taktirde Ünye adının anaia (yamaç) sözüne istinat etmiş olduğu düşünülebilir. Anadolu’da mevcut olan üzüm bağları genellikle toprağı elverişli olan yamaçlarda yetiştirilmiştir. Bu yönüyle baktığımızda, tarihin eski dönemlerinde üzüm bağını ve yamaç oluşu ifade eden sözler arasında etimolojik bir yakınlığın olduğu düşünülebilir.   

Bilal  Aksoy              

17 Mart 1989/Bulancak