Geriş Adı

         Antalya’nın Akseki ilçesine bağlı bir bucak merkezi. Toroslarda dağlık ve derin vadileriyle ünlü bir yöredir.  Bolu’nun Kıbrısçık ve Yığılca, Zonguldak’ın Çaycuma ve Bartın, Tunceli’nin Nazımiye ve Muğla’nın Bodrum ilçelerine bağlı  Geriş adlı köyler vardır. Bu köylerin bulundukları mevkiler dağlıktır. Giresun merkeze bağlı Hisargeriş ve İncegeriş köylerinin yanı sıra, Giresun’un Espiye ilçesinin Kurugeriş, Kastamonu’nun Cide ilçesine bağlı Harmangeriş, Sinop’un Türkeli ilçesine bağlı Çatakgeriş, Zonguldak’ın Çaycuma ilçesine bağlı Karaevli Geriş, Bartın merkeze bağlı Günyegeriş (Gerişli), Gümüşhane’nin Şiran ve Giresun’un Alucra ilçelerinin Cengeriş, Samsun merkeze bağlı Devgeriş, Tokat’ın Erbaa ilçesinin Hayatgeriş (r.a. Sütlüce) ve Niksar ilçesinin Kıllıgeriş, Ordu’nun Fatsa ilçesinin Sakargeriş adlı köylerini de ‘geriş’li yer adlarına ekliyoruz. Ayrıca, Muğla’nın Fethiye ilçesinin Gerişburnu, Bartın’ın Gerişkatırcı, Bolu’nun Göynük ilçesinin Gerişler ve Merkepgerişi (r.a. Gürpınar) köyleri de bulunmaktadır. Geriş sözü Anadolu’nun kuzeyinde ‘dağların ve tepelerin üst kısmı, sırt’ karşılığında belirtilmektedir. Kastamonu’nun İnebolu ilçesinde geriş denince ‘büyük dağ’ anlaşılmaktadır. Bir kısım ‘ger‘ ile belirtilen yer adlarında olduğu üzere Kürtçe gêr ve gir sözleri dağlık oluşla ilişkilidir. Öyle anlaşılıyor ki, Geriş adı Ön Asya’nın kadim dillerinden intikal etmiştir. Bu bağlamda, Karadeniz Bölgesi’nde akarsu vadilerinin yamaçlarına da geriş denmektedir. Geriş adındaki -iş son ekinin Eski Ermenice ve Eski Gürcüce yer bildiren –is son ekinden dönüştüğü kanısındayım. Bu son eklerin tarihin gerilerine giderek Sumerler ve Hititler gibi daha eski uygarlıklardan miras kaldığı sonucuna varıyorum. Samsun’un Vezirköprü ilçesine bağlı Arıca köyünün önceki adı Geriz idi. Bu köy de dağ eteğinde kuruludur. Bu adın Geriş adının farklı telaffuz şekli olması olasıdır.

Bilal  Aksoy                

28 Mayıs 2000/Bodrum